8 veelgestelde vragen over waterkrachtenergie

In een waterland als Nederland zetten we van oudsher waterkracht om in energie. Vroeger gebeurde dit met klassieke watermolens, tegenwoordig met waterkrachtcentrales. Maar waar in Nederland staan deze en hoe werken ze? Hier een lijstje veelgestelde vragen én antwoorden over waterkrachtenergie.

1. Hoe wordt waterkrachtenergie opgewekt?

Om energie uit water te halen heb je veel stromend water én flink hoogteverschil nodig. Hoe groter het hoogteverschil, hoe meer stromend water en hoe groter de waterkracht..en dus hoe meer energie je opwekt. Om het hoogteverschil zo groot mogelijk te maken bouwen we stuwen in de rivier. Een stuw houdt het water tegen, waardoor het water aan één kant van de waterkrachtcentrale stijgt. Als dit hoog genoeg staat, gaat een klep open en stroomt het water met veel kracht door een tunnel langs een schoepenrad. Door het water gaat het schoepenrad draaien. De turbine zet die draaiing vervolgens om in stroom. Qua principe is dit vergelijkbaar met een fietsdynamo. Een waterkrachtcentrale staat, net als een watermolen, in de rivier.

2. Waarom staan de meeste waterkrachtcentrales in landen met veel bergen?

Bij harder stromend water wek je meer waterenergie op. Hoe steiler een berg of helling, hoe sneller water naar beneden stroomt. In landen waar veel bergen zijn en er dus sprake is van meer hoogteverschil, zal het water ook het hardst stromen en kun je dus de meeste waterkrachtenergie opwekken. Om een voorbeeld te geven: een land als Noorwegen haalt meer dan 90% van zijn elektriciteit uit waterkracht.

3. Kunnen we in een vlak land als Nederland wel waterkrachtenergie opwekken?

Je wekt niet alleen energie op met snelstromend water (zoals in bergachtige gebieden) maar ook met een grote hoeveelheid water. En in Nederland hebben we dan geen echte bergen, maar er zijn wél grote rivieren zoals de Maas en de Rijn. Bij de Nederlandse waterkrachtcentrales maken zogenaamde reactieturbines gebruik van de grote hoeveelheden water die in korte tijd passeren. Deze turbines zetten de druk van het vele water om in energie.

4. Hoe duurzaam is waterkrachtenergie?

Bij de productie van waterenergie komen geen schadelijke stoffen vrij en water zal altijd blijven stromen. In deze opzichten is waterkrachtenergie duurzaam. De aanleg van stuwdammen hebben echter grote invloed op de omgeving, deze kunnen plaatselijke natuurgebieden en ecosystemen verstoren. In en om het water verandert de natuur, zo kunnen vissen en andere waterdieren de centrales niet tot nauwelijks passeren. Om hoge vissterfte te voorkomen moeten er visvriendelijke turbines en/of vistrappen worden aangelegd, zodat het voor vissen mogelijk is om ongestoord stroomaf- en -opwaarts te zwemmen. De waterkrachtcentrales in Nederland zijn allemaal voorzien van deze vistrappen.

5. Wat zijn de voordelen van waterkrachtenergie?

Waterenergie is als energiebron schoon en goedkoop. Door gebruik te maken van stuwmeren creëer je bovendien een voorraad energie, waardoor je niet zoals bij zonne- en windenergie afhankelijk bent van het weer. Ook kun je met waterkracht veel energie maken. De kosten voor de bouw van een waterkrachtcentrale zijn hoog maar daartegenover staat dat een dergelijke centrale gemiddeld ruim 75 jaar meegaat.

6. Hoeveel stroom levert een waterkrachtcentrale gemiddeld op?

Dat verschilt per centrale, maar om een voorbeeld te geven: de waterkrachtcentrale aan de Maas bij Alphen levert stroom voor 15.000 gezinnen. De centrale bij Maurik (een van onze lokale bronnen) levert voldoende stroom voor 8.000 huishoudens.

7. Waar vind je waterkrachtcentrales in Nederland?

In Nederland zijn er een aantal middelgrote waterkrachtcentrales in Alphen/Lith, Maurik, Linne en Hagestein, en enkele kleine centrales in Roermond en Gramsbergen. Daarnaast bestaan er nog een aantal particuliere watermolens.

8. Gaan we in de toekomst meer waterkrachtenergie opwekken in Nederland?

Op dit moment wordt slechts een paar procent van de totale hoeveelheid groene stroom in Nederland opgewekt met waterkracht. Als al het Nederlandse water door waterkrachtcentrales zou stromen, zou dit niet meer dan 5% van de totale elektriciteitsbehoefte in ons land opleveren. Vergeleken met zonne-energie en windenergie blijft waterkrachtenergie dus een minder grote speler op het gebied van duurzame energie. Toch blijft men volop nieuwe mogelijkheden onderzoeken met opwekken van energie door waterkracht. Dit gebeurt bijvoorbeeld nu aan de hand van golfenergie (door gebruik te maken van de golfbewegingen op zee) en getijdenenergie (door gebruik te maken van de stroming in het water door getijden).

Benieuwd waar onze stroom vandaan komt en welke energiebronnen we hebben gebruikt in 2020? Dit vind je terug op ons stroometiket.

Dit artikel is voor het laatst bijgewerkt op 05-01-2021. Het kan zijn dat inhoud en/of cijfers in de tussentijd zijn veranderd.